گوگرد پودری و فواید آن برای گیاهان
پودر گوگردی ( powder sulfur fertilizer ) حاوی یک ماده مغذی اساسی مورد نیاز همه گیاهان و محصولات زراعی برای رشد بهینه است. گوگرد در واقع حاوی سومین ماده مغذی محدود در خاک برای تولید غلات ، دانه روغنی و علوفه زراعی است.
گیاهان سولفور را به صورت سولفات (SO4-S) جذب می کنند که مانند نیترات (NO3-N) در خاک بسیار متحرک بوده و مستعد شستشو در شرایط مرطوب خاک به خصوص در خاک های شنی است. کمبود سولفور به طور فزاینده ای گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد و با کودهای حاوی سولفات (S04) به راحتی می توان این کمبودها را اصلاح کرد.
گوگرد یکی از مواد غذایی ضروری برای گیاهان است و بعد از ازت، فسفر و پتاسیم به عنوان چهارمین ماده غذایی اصلی مورد نیاز گیاهان به شمار می‌رود، کمبود گوگرد آثار منفی فراوانی بر رشد و توسعه گیاهان دارد و در صورت کمبود گوگرد گیاهان نمی‌توانند به طور کارآمد از نیتروژن استفاده کنند، این موضوع خود باعث افزایش هدررفت نیتروژن و شستشوي نيترات از طریق زهكشي آب شده و در نتیجه می‌تواند آسیب زیادی به محیط‌زیست وارد نماید.
به علت وجود شرایط نامساعد، مثل کمبود مواد آلی و عدم استفاده از گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس، در بیشتر خاکهای ایران جمعیت باکتری‌های اکسید کننده گوگرد کم است، بنابراین کاربرد گوگرد باید همراه با مایه تلقیح تیوباسیلوس یا مواد آلی (مثل کودهای دامی) باشد، البته باید توجه داشت که عوامل دیگری همچون دمای خاک، رطوبت، تهویه و pH خاک نیز در فرایند اکسیداسیون گوگرد نقش دارند، همچنین مصرف گوگرد مایع و یا پودری می‌تواند برای کنترل آفات و بیماری‌ها نیز مورد استفاده قرار گیرد.
تاثیر کود گوگرد بر رشد گیاهان
گوگرد برای اجزای ساختاری و آنزیمی در گیاهان ضروری است و یکی از عناصر اصلی برخی اسیدهای آمینه ضروری است که برای سنتز پروتئین مورد نیاز است. سنتز کلروفیل نیز به S احتیاج دارد. گوگرد به راحتی در گیاهان قابل انتقال نیست بنابراین همه گیاهان نیاز به تأمین مداوم گوگرد از ظهور تا بلوغ محصول دارند.
در گیاهان دارای کمبود سولفور برگهای پیر ممکن است سالم تر به نظر برسند ، در حالی که برگها و بافتهای جدیدتر ممکن است رشد کمتر و برگ هایی به رنگ سبز روشن یا حتی زرد داشته باشند. کمبود گوگرد در هر مرحله از رشد می تواند منجر به کاهش رشد و بازدهی محصول شود. گوگرد کافی باعث رشد سریع محصول و بلوغ زودرس می شود.
علائم کمبود گوگرد در محصولات مختلف متفاوت است به عنوان مثال در كلزا ، علائم كمبود ممكن است در مرحله يک برگ شروع شود و جديدترين برگ ها به رنگ سبز زرد با رگبرگ های تيره درآیند. همچنین برگها ممكن است به صورت فنجانی شکل ظاهر شوند و بعدا حاشیه آنها قرمز شود.
سولفور به عنوان قارچ کش و آفت کش هم کاربرد دارد
گوگرد از قدیمی ترین قارچ کش ها و سموم دفع آفات است. “گرد و غبار گوگرد”، پودر گوگرد، یک قارچ کش رایج برای انگور، توت فرنگی، بسیاری از سبزیجات و چندین محصول دیگر است. این ماده در برابر طیف گسترده ای از بیماری های کپک پودری و همچنین لکه سیاه اثر خوبی دارد. در تولید محصولات ارگانیک، گوگرد مهمترین قارچ کش است. این تنها قارچ کشی است که در تولید سیب های ارگانیک علیه بیماری اصلی پوسته سیب در شرایط سردتر استفاده می شود. برای این کاربردها می توان از بیوسولفور (گوگرد عنصری تولید شده از نظر بیولوژیکی و ویژگی های آب دوست) نیز استفاده کرد.
انواع کود گوگرد
کودهای گوگرد معمولاً به صورت سولفات محلول یا فرمهای عنصری (S) نسبتاً نامحلول در دسترس هستند. محصولات حاوی سولفات آمونیوم برای رفع کمبود خاک عالی عمل می کنند . از محصولات دیگری مانند سولفات پتاسیم هم می توان برای رفع کمبود پتاسیم و گوگرد استفاده کرد اما این کودها معمولاً در دسترس نیستند.
کودهای سولفات به شرط وجود رطوبت کافی خاک به سرعت حل می شوند تا SO4-S آزاد شود و فرم سولفات به راحتی در دسترس گیاهان قرار می گیرد. همانطور که گفته شد SO4-S در خاک کاملاً متحرک است و تنها شکل گوگرد است که بطور مستقیم توسط گیاهان استفاده می شود. گیاهان نمی توانند گوگرد عنصری را جذب کنند بنابراین این کودها باید ابتدا به سولفات-S تبدیل شوند تا بتوانند جذب گیاه شوند.
در حال حاضر با وجود بیش از ۲۰ کود مختلف حاوی گوگرد تجاری ، ممکن است انتخاب بهترین گزینه برای کشاورزان دشوار باشد. کشاورزان باید با یک متخصص زراعت بومی صحبت کنند تا بهترین کود را مورد نیاز خود را انتخاب کنند.
اکثر کودهای حاوی گوگرد به طور کلی می توانند به چهار گروه تقسیم شوند: ۱) کودهای حاوی سولفات ۲) کودهای حاوی گوگرد عنصری ۳) کودهای حاوی ترکیبی از سولفات و گوگرد عنصری ۴) کودهای گوگرد مایع.
منابع موجود در دسترس و پرطرفدار عبارتند از: سولفات آمونیوم (AS) ، سوپر فسفات منفرد (SSP) ، سولفات پتاسیم و سولفات پتاسیم و منیزیم هستند.
مکانیسم اثر پودر گوگرد در خاک:
وقتی گوگرد وارد خاک میشود، توسط میکروارگانیسم‌های خاک اکسید شده و به فرم قابل جذب یعنی سولفات تبدیل میشود. سرعت اکسیداسیون S با کاهش اندازه ذرات گوگرد افزایش می‌یابد. یعنی هرچه اندازه ذرات ریزتر باشد، سطح تماس آنها بیشتر و باسرعت بیشتری به سولفات تبدیل می‌شوند.
افزایش سطح S منجر به دسترسی بیشتر گیاهان به SO4-2 میشود. در مورد کودهای گوگردی گرانوله باید توجه داشت که این کودها چون سطح تماس کمتری نسبت به کودهای گوگرد پودری دارند، باید زمان بیشتری در معرض نوسانات دمایی و رطوبتی خاک قرار گیرند تا متلاشی شده و با فعالیت میکروبی اکسید شوند.
کودهای سولفاته (که حاوی گوگرد نیز هستند) وقتی وارد خاک می‌شوند نتیجه بهتری حاصل می‌کنند، چرا که سولفات حلال در آب بوده و می تواند به ناحیه ریشه حرکت کرده و بلافاصله جذب گیاه شود ولی گوگرد عنصری باید در ابتدا اکسید شده و به فرم سولفات تبدیل شود تا به صورت قابل جذب برای گیاهان در بیاید که این یک فرایند تبدیل زمان‌بر است خصوصاً وقتی که روی سطح خاک ریخته میشود.
بیشتر گوگرد موجود در خاک به صورت مواد آلی یافت می شود و این شکل در دسترس گیاهان نیست. برای اینکه گوگرد در دسترس گیاهان قرار بگیرد ابتدا باید از ماده آلی آزاد شود و روند مینرالیزاسیون را طی کند. فرآیند مینرالیزاسیون نتیجه فعالیت میکروبی است. در این فرایند گوگرد به فرم سولفات )2-SO4 )تبدیل می شود که به راحتی در دسترس گیاهان قرار می گیرد. این فرایند تحت تأثیر نسبت S / C ،دما و رطوبت است. به دلیل بار منفی فرم معدنی سولفات )2-SO4 )در خاک قابل تحرک است.
بی تحرکی گوگرد فرایندی متضاد است که در آن سولفات موجود به شکل ارگانیک برگردانده می شود. افزایش سولفات در دسترس گیاه باید از طریق آزمایش خاک تأیید شود. تبدیل آهسته گوگرد عنصری به سولفات موجود در خاک می تواند یک مزیت باشد. چون میزان باالی گوگرد عنصری می تواند هر چند سال یک بار در خاک هایی که برای همه محصوالت زراعی نیاز به گوگرد دارند یا به مدت طوالنی محصوالت غنی از گوگرد مانند یونجه و سایر محصوالت علوفه ای کشت می شوند، استفاده شود.
کودهای حاوی گوگرد به صورت تیوسولفات، مانند تیوسولفات آمونیوم مایع نیز باید توسط میکروب های موجود در خاک به فرم سولفات اکسیده شوند. با این حال، اکسیداسیون این فرم سریع است و می توان آن را به صورت سالیانه استفاده کرد. تیوسولفات آمونیوم را می توان قبل، حین یا بعد از کاشت استفاده کرد.
اما تماس مستقیم با برگ های گیاه ممکن است باعث سوزاندن برگ شود. کود دامی نیز می تواند گوگرد را در کنار سایر مواد مغذی گیاه تأمین کند، اما میزان گوگرد و تعادل آن با سایر مواد مغذی در این کودها متغیر است و برای تعیین نیازهای نسبی باید از طریق آنالیز کود به همراه آزمایش خاک تعیین شود.
مقدار مصرف پودر گوگرد در کشاورزی
نیتروژن و گوگرد برای سنتز پروتئین در گیاهان مهم هستند. تعادل صحیح مواد مغذی مخصوصاً برای محصولات دارای گوگرد زیاد مانند کلزا و یونجه بسیار مهم است.
به طور کلی ، هر چه اندازه ذرات کود ریزتر باشد هم بهتر با خاک مخلوط می شود و هم سریعتر به سولفات تبدیل می شود. استفاده از کودهای حاوی گوگرد عنصری با سرعت بیشتری به سولفات در دسترس گیاه تبدیل می شوند.
پیش بینی دقیق میزان تبدیل گوگرد عنصری به سولفات به دلیل حساسیت به انواع خاک و شرایط محیطی دشوار است. بسته به محصول ، گوگرد عنصری باید حدود دو سال یا بیشتر از قبل از کشت در خاک استفاده شود تا اگر محصول به سولفات – گوگرد نیاز داشته باشد زمان لازم برای تبدیل سولفات فراهم باشد.
