گوگرد ترانزیتی ترکمنستان و ازبکستان

گوگرد ترانزیت کشورهای ازبکستان و ترکمنستان

فروشنده گوگرد ترانزیت (گوگرد ازبکستان و ترکمنستان)

با توجه به اینکه ترکمنستان و ازبکستان تا به امروز دروازه ارتباط ما با آسیای میانه بوده مرز سرخس به دلیل سابقه، زیرساختهای بهتر و نزدیک بودن به کشورهای آسیای مرکزی و مسیر ریلی بندر عباس بخش عمده ترانزیت و تجارت ریلی کالا بین ایران و آن کشورها را به خود اختصاص داده است. به دلیل این خصوصیات ترانزیت گوگرد (انواع گوگرد گرانوله و همچنین گوگرد کلوخه) از کشورهای ازبکستان و ترکمنستان و همچنین حمل سوخت از این دو کشور افزایش یافته است

آشنایی با صنعت نفت و گاز ترکمنستان

ترکمنستان کشوری است که بخش اعظم آن از صحرا تشکیل شده و در میان پنج جمهوری آسیای میانه کمترین جمعیت را دارد. این کشور دارای پنجمین ذخیره گازی جهان است. با وجود چنین ثروتی، بخش عمده ای از مردم کشور در فقر به سر می‌برند. ترکمنستان، بخاطر فقدان خطوط لوله صادراتی و اختلاف میان کشورهای حاشیه دریای خزر پیرامون وضعیت قانونی این دریاچه نفت خیز، در بهره گیری از ذخائر نفت و گاز خود موفق نبوده است. ترکمنستان طی سال های گذشته برای توسعه ذخایر و صادرات گاز طبیعی بیشتر به سرمایه گذاری کشورهایی مانند چین روی آورده است.

میزان ذخایر نفت ترکمنستان

میزان ذخایر نفت ثابت شده ترکمنستان در ژانویه سال 2015 برابر با 600 میلیون بشکه بود. تولید نفت ترکمنستان در سال 2014 برابر با 238،000 بشکه در روز بود که نسبت به سال 2013 تقریبا  تغییری نداشت، تولید نفت این کشور در سال 2013 روزانه 229،000 بشکه بود. شرکت های خارجی می توانند در قراردادهای مشارکتی یا بصورت شراکت در تولید نفت این کشور فعالیت کنند. این مشارکت با بزرگترین شرکت نفت این کشور، ترک نفت، که دولتی می باشد یا با شرکت دیگر دولتی این کشور به نام ترکمن گاز، که متعلق به دولت می باشد انجام می شود. بزرگترین شرکت های خارجی که در بخش هیدروکربن ترکمنستان فعالیت دارند عبارتند از: چاینا نشنال پترولیوم کورپوریشن (چین)، دراگون اویل (دوبی)، انی (ایتالیا)، و پتروناس (مالزی)

میزان ذخایر گاز ترکمنستان

این کشور دارای چند میدان گازی بزرگ در دنیا می باشد، از جمله 10 میدان با ذخایر گازی بیش از 3/5 تریلیون فوت مکعب که عمدتا  در حوضه جنوب شرقی، حوضه جنوب به نام مرغاب، و حوضه جنوب دریای خزر در بخش عربی کشور قرار گرفته اند. ترکمنستان درحال توسعه صنعت شیمی خود بر پایه گاز می باشد. طبق گزارش مرکز مطالعات انرژی دولت این کشور امیدوار است فرآورده هایی مانند آمونیاک و بنزین مصنوعی را صادر نماید. روسیه قبلا  مهمترین بازار صادرات گاز ترکمنستان بود، اما با کاهش صادرات گاز به روسیه چین در سال 2011 به وارد کننده عمده گاز ترکمنستان تبدیل شد.

ترکمنستان در بین کشورهای حوضه دریای خزر و آسیای مرکزی بصورت بزرگترین کشور صادر کننده گاز درآمده است. این کشور در سال 2014 برابر با 1/5 تریلیون فوت مکعب گاز را از طریق لوله صادر نمود. بیش از نیمی از این مقدار به چین صادر شد، روسیه و ایران هم مقادیری گاز از  ترکمنستان وارد کردند.

آشنایی با صنعت نفت و گاز ازبکستان

کشور ازبکستان از لحاظ ذخایر گازی و میزان تولید گاز بعد روسیه و ترکمنستان رتبه سوم را درمیان کشورهای حوزه مشترک المنافع دارد اما تولید نفت این کشور در سال های اخیر روندی کاهشی داشته است. دولت ازبکستان با توجه به وضعیت موجود و آینده انرژی در این کشور، سیاست های متنوع سازی منابع انرژی و توجه ویژه به انرژی‌های جایگزین را در دستور کار خود قرار داده است.

میزان ذخایر نفت ازبکستان

میزان تولید و ذخایر نفتی این کشور از اوایل قرن بیست یکم به بعد روندی کاهشی داشته است. بر اساس اطلاعات منابع ازبکستان میزان ذخایر نفت اثبات شده این کشور 100 میلیون تن(هر تن حدود 7 بشکه) برآورد شده است. در سال 2020 کل تولید نفت این کشور 733 هزار تن بوده که نسبت به سال 2019 به میزان 5 درصد افزایش یافته است. عمده تولید و استخراج نفت ازبکستان در 5 حوزه نفتی اوستورت، بخارا- خیوه، حصار جنوب غربی- سرخاندریا و فرغانه صورت می‌گیرد.

میزان ذخایر گازی ازبکستان

در کشور ازبکستان  17 میدان گازی بزرگ در منطقه نفت و گازی بخارا-خیوه قرار دارد همچنین میدان‌های گازی بزرگی در جنوب غربی کوه‌های حصار در استان قشقه دریا، استان سرخان دریا، اوستورت در استان قره قالپاقستان وجود دارد. برخی از مهمترین میدان‌ها به شرح ذیل است:

• میدان گازی شورتان: میدان شورتان در ناحیه گذر استان قشقه دریا در جنوب ازبکستان در سال 1980 راه اندازی شده و در حال حاضر از 156 حلقه چاه این میدان گازی، گاز تولید می‌گردد.
• میدان گازی گازلی؛ میدان گازی گزلی در استان خوارزم واقع شده است. در سال 1956 کشف شد و توسط و ازبک نفت گاز توسعه یافت. تولید آن در سال 1960 آغاز شد و گاز طبیعی و میعانات تولید می‌کند.
• میدان گازی استورت: در شمال غربی ازبکستان در استان قره قالپاقستان واقع شده است. مساحت میادین نفت وگازی استورت در حدود 108 هزار کیلومتر است و دارای 11 حلقه چاه فعال استخراج و تولید گاز است. در میدان مذکور روزانه 11 میلیون متر مکعب گاز استخراج می‌شود که برنامه ریزی شده است تا پایان سال جاری 3 میلیارد و 600 هزار متر مکعب گاز از این میدان استخراج می شود.

تعداد واگنهای گوگرد ترانزیتی از کشورهای ازبکستان و ترکمنستان

با پیگیری های صورت گرفته و جلسات متعدد با کشور ترکمنستان و رایزنی با شرکتهای مالک واگنهای ایرانی و همچنین شرکتهای فورواردری حمل و نقل ترانزیت، موافقت حمل بخشی از گوگرد ترانزیتی از مبداء کشور ترکمنستان به مقصد بندر عباس با واگن های ایرانی اخذ و ضمن کمک به بهبود چرخه حمل ترانزیت گوگرد گرانوله و همچنین گوگرد کلوخه در مسیر ریلی کشورمان زمینه افزایش بهره وری نیز ایجاد شده است  .
در هر دو ماه 450 دستگاه واگن ایرانی جهت حمل 26 هزار تن گوگرد ترانزیتی اختصاص یافته و پس از انجام هماهنگی های لازم با راه آهن ترکمنستان از خط نرمال به ایستگاه سرخس ترکمنستان اعزام و پس از بارگیری گوگرد ترانزیتی به مقصد بندر عباس اعزام می گردد.
با توجه به محاسبه و پرداخت حق استفاده از واگن های با مالکیت راه آهن های cis  بصورت ارزی، این اقدام صورت گرفته، ضمن کمک به بهبود چرخه حمل ریلی ترانزیت گوگرد از کشورمان و تاثیر مستقیم در بخشی از افزایش 280 درصدی حمل گوگرد ترانزیتی داشته و سبب کاهش خروج ارز از کشور می شود. کشورهای آسیای میانه مانند ازبکستان و ترکمنستان بیشترین سهم را در تناژ حمل و نقل ترانزیتی به عنوان کشور مبدا به خود اختصاص داده اند.

مشکلات ترانزیت گوگرد از لطف اباد

هر ساله مقادیر زیادی بار از جمله گوگرد در سرخس ترکمنستان وجود دارد، اما به علت محدودیت توان عملیاتی طرف ترکمن، بارگیری محدود است. همچنین به رغم تقاضای زیادی که برای حمل بار ریلی از ایستگاه راه‌آهن لطف‌آباد وجود دارد، اما به علت نبود لوکوموتیو جهت کشاندن واگن به داخل کشور، امکان پاسخگویی وجود ندارد. راه‌آهن ترمنستان تا مرز لطف آباد امتداد دارد و در داخل ایران خط آن به طول ۱۲۰۰ متر کشیده شده است، به همین دلیل  برای کشاندن واگن‌های ترکمنی به داخل ایران، لوکوموتیو وجود ندارد.

بیشترین حجم گوگرد ترانزیتی (گوگرد ازبکستان و گوگرد ترکمنستان) از ایران

بیشترین کالای ترانزیتی از کشور های ازبکستان و ترکمنستان گوگرد و کالای کانتینری از مبداء کشورهای آسیای مرکزی وارد کشور شده و از مرز بندرعباس صادر شده است و سایر بارهای ترانزیتی نیز از مسیرهای دیگر از جمله مرز رازی و میرجاوه خارج شده اند.

وی افزود: از دلایل عمده استقبال مشتریان از حمل ریلی کالاهای ترانزیتی و رشد چند برابری ترانزیت ریلی مرز سرخس، می‌توان به امکان سیر کالا با واگن های ایرانی از خطوط عریض و نرمال کشور ترکمنستان، نرخ مناسب حمل، ایجاد قطارهای مستقیم برنامه ای و کاهش زمان سیر کالاهای ترانزیت اشاره کرد.