اصلاح شوری خاک با گوگرد

استفاده از گوگرد و تاثیر آن بر عناصر آهکی و سدیم

(اصلاح شوری خاک با گوگرد)

با توجه به تولید بیش از سه میلیون تن گوگرد در سال و به منظور ایجاد زمینه های کاربردی گوگرد در تغذیه گیاهان و اصلاح اراضی زراعی، پژوهشگاه صنعت نفت ایران گوگرد کشاورزی حاوی عناصر کم مصرف آهن، روی و منگنز را در مقیاس آزمایشگاهی تولید کرده که اطلاعات کمی از خصوصیات کیفی و واکنش این ترکیبات در خاک و افزایش گوگرد قابل استفاده گیاه وجود دارد.

نمک ها به طور طبیعی در خاک وجود دارند. اما گاهی بیشتر از مقدار استاندارد هستند که از اصلاح شوری خاک (Soil salinity‎)  استفاده می شود.

بر اساس مطالعات به منظور بررسی کیفی این کودها و رهاسازی گوگرد در خاک و تاثیر در تغییر میزان حلالیت عناصر کم مصرف و غلظت سولفات در یک خاک آهکی انجام گرفت.

مشکلات شوری بیشتر در مناطق خشک و نیمه خشک کشور وجود دارد اما مناطق تحت تأثیر نمک نیز در آب و هوای نیمه مرطوب و مرطوب بخصوص در مناطق ساحلی مشاهده می شوند.

همچنین در مناطقی که از آبهای زیرزمینی با میزان نمک بالای برای آبیاری استفاده می شود ، یک مشکل جدی برای خاک به حساب می آید.. زیرا بیشتر محصولات کشاورزی نسبت به شوری خاک حساس بوده و نمی توانند در چنین خاک هایی رشد کنند. در ایران نیز شوری آب و خاک از مشکلات عمده بخش کشاورزی است. مطالعات نشان می دهد که 7.33 میلیون هکتار از اراضی زراعی ایران با این مشکل مواجه می باشد. بنابراین کشاورزان باید به دنبال راهایی برای کاهش شوری خاک باشند.

کشت وکار دراراضی حاوی غلظت زیاد اصلاح همواره با محدودیت هایی همراه است برای بر طرف کردن این محدودیتها باید نسبت به اصلاح آن خاکها اقدام نمود ازجمله اینکه درخاکهای شور وقلیایی مواد اصلاح کننده همر اه با آب آبیاری به خاک وارد شود تا عمل اصلاح خاک ها صورت پذیرد .

مواد اصلاح کننده معمولا “ به منظور افزایش نفوذ پذیری ویا خثنی نمودن اثرزیادی سدیم به کار می روند . زیرا درحال حاضر روشهای اقتصادی بهتری وجود ندارد تا با بکار گیری آنها ، سدیم وا ملاح اضافی آ ب آبیاری را جدا نمایند .

به منظور بررسی اثرگوگرد ومشتقات آن درتعدیل یونهای سدیم قابل تبادل خاک (EX Na) آزمایشی درعمق 30-0 سانتی متری انجام شده وبدین منظور پس ازنمونه برداری ازعمق 30-0 سانتی متری خاک مقدار سدیم قابل تبادل اندازه گیری وبرای تعدیل یون مزبور مصرف مواد مختلف اصلاح کننده ( گوگرد عنصری ، اسید سولفوریک ، گوگرد کشاورزی ) با 3 تیمار از هرماده اصلاح کننده ویک تیمار شاهد ( بدون مصرف ماده اصلاح کننده )درسه تکرار بصورت طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی دراراضی شد.

مقدار مصرف گوگرد برای از بین بردن شوری خاک

بر فرض نمونه ای از خاکها گوگرد کشاورزی در مقادیر صفر، 300 و 600 کیلوگرم در هکتار همراه با مایه تلقیح تیوباسیلوس به طور یکنواخت با نمونه-های یک کیلوگرمی از خاک مخلوط شد. نمونه ها در سه تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی در دمای ◦C25 و رطوبت ظرفیت مزرعه، به مدت 180 روز نگه داری شدند و در فواصل زمانی (45، 90، 135 و 180 روزه) از آنها نمونه گیری شد. مقدار سولفات، آهن، روی و منگنز در زیرنمونه های فرعی تیمارها اندازه گیری شدند.

بررسی روند تغییرات نشان داد که عامل زمان تاثیر معنی داری بر تغییرات سولفات و آهن، روی و منگنز قابل جذب داشت. افزایش میزان مصرف کود، صرف نظر از نوع کود، منجر به افزایش گوگرد، روی و منگنز قابل جذب شد. نوع کود تنها بر میزان روی تاثیر معنی داری داشت؛ به طور میانگین گوگرد کشاورزی حاوی روی، میزان روی قابل جذب خاک را تا 2/3 برابر افزایش داد.

بر فرض مثال در یک تحقیق علمی تاثیر مقادیر مختلف0و750و1500و3000 کیلوگرم درهکتارگوگرد به همراه دو درصد باکتری تیوباسیلوس در تناوب ذرت گندم در دو سال و سه تکرار بر روی ویژگیهای ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد کاه برای گندم و عملکرد تر و خشک علوفه ذرت بررسی شد. مقادیر کربن آلی، فسفر، پتاسیم، آهن، روی، مس، منگنز در نمونههای خاک اندازهگیری شد. نتایج نشان داد کاربرد گوگرد باعث تقویت کربن آلی خاک شد و اختلاف معنیدار کربن آلی خاک را ایجاد نمود.

خواص گوگرد بر اصلاح خاک

گوگرد از عناصر ضروري براي رشد گياهان عالي است. حضور گوگرد در ساختمان بتامين، بيوتين، اسيدهاي آمينه گوگردار، موجب نقش کليدي اين عنصر در فعال کردن بسياري از آنزيم ها، پروتئين سازي و تعديل سميت بعضي عناصر سنگين در گياهان شده است. گوگرد علاوه بر نقش تغذيه اي براي گياهان، بعنوان يک ماده اصلاحي در خاکهاي آهکي، سديمي و شوروسديمي جهت بهبود برخي خصوصيات فيزيک و شيميايي خاک مطرح مي باشد.

افزايش مدام کودهاي شيميايي اگرچه در کوتاه مدت ممکن است باعث تامين اين عناصر غذايي شود اما در بلند مدت مي تواند باعث آلودگي خاک و آب شود. نتايج تحقيقات انجام شده نشان داده است که مصرف صحيح گوگرد در خاک مي تواند ضمن بهبود شرايط شيميايي خاک به جذب بهتر بعضي عناصر غذايي توسط گياه کمک کند و با افزايش عملکرد گياه از مخاطرات زيست محيطي احتمالي نيز جلوگيري نمايد. لذا مصرف گوگرد همراه با ماده آلي و تيوباسيلوس به ميزان دو درصد گوگرد مصرفي براي بهبود شرايط شيميايي و فيزيکي خاک و افزايش عملکرد گياهان توصيه مي شود.